صنعت فولاد در آلمان
صنعت فولاد آلمان
آلمان پس از آمریكا و ژاپن سومین قدرت صنعتی جهان است. بهبود اقتصادی
این كشور پس از جنگ جهانی دوم معجزه اقتصادی آلمان خوانده شده است. صنایع
مهم آلمان شامل الكتریكی، مكانیكی، مواد شیمیایی، منسوجات، غذایی و وسایل
نقلیه هستند. صنایع سنگین و مهندسی در منطقه روهر، شیمیایی در شهرهای كنار
رود راین و وسایل نقلیه موتوری در مراكز بزرگ ایالتی مانند اشتوتگارت تمركز
دارند. آلمان همچنین در ساخت و بكارگیری توربین‌های بادی و استفاده از
انرژی خورشیدی در جهان پیشرو است.
از آغاز دهه 1980، رشد كلانی در صنایع تكنولوژی پیشرفته روی داده است.
آلمان
بجز زغال‌سنگ، معادن نسبتا كوچك سنگ‌آهن، بوكسیت، سنگ مس، نیكل، قلع،
نقره، پتاس و نمك، ذخایر طبیعی نسبتا كمی دارد و شدیدا به واردات متكی
است.
از سال 1990 كمبود نیروی كار در غرب كشور با مهاجرت از شرق،
جمهوری دموكراتیك آلمان سابق، نیز مواجه شده است. تعداد افراد شاغل در
صنایع خدماتی نزدیك به دو برابر كاركنان صنایع تولیدی در این كشور هستند.
بانكداری و امور مالی از منابع مهم درآمد ارز خارجی است و فرانكفورت یكی از
مراكز اصلی امور مالی و تجاری در جهان به‌شمار می‌آید.
اتحاد دو
آلمان در اكتبر 1990 مشكل بزرگی را پیش‌روی اقتصاد این كشور قرار داد. در
گذشته جمهوری دموكراتیك آلمان موفق‌ترین اقتصاد را در بین كشورهای عضو
شورای همكاری متقابل كومكون داشت، اما بر حسب تولید، كیفیت، طرح، سوددهی و
سطح زندگی در مقایسه با آلمان غربی عقب افتاده بود.
صنعت با در اختیار داشتن 87 درصد (2006) از مجموع صادرات آلمان موتور تجارت خارجی این كشور است.
مهمترین رشتههای صنعت عبارتند از خودروسازی، الكتروتكنیك، ماشین‌‌سازی و صنایع شیمیایی.
فقط در این چهار رشته از صنعت قریب 88/2 میلیون نفر به كار مشغولند كه سالانه سرمایه در گردشی معادل 767 میلیارد یورو می‌آفرینند.
صنایع
آلمان نیز، همچون سایر كشورهای صنعتی در غرب، از سال‌ها پیش دستخوش
دگرگونی‌‌های ساختاری شده است. برخی از رشتههای سنتی صنعت (فولاد، نساجی)
در سال‌های گذشته به دلیل جابه‌جایی بازارهای فروش و فشار كشورهای با دست
مزد پایین بشدت كوچك شده و یا مانند صنایع دارویی فروخته و در یكدیگر ادغام
شده و به تملك شركت‌های خارجی درآمده‌اند. با این وجود صنعت كماكان
مهمترین ستون اقتصاد است و در مقایسه با دیگر كشورهای صنعتی همچون
انگلستان و ایالات متحده آمریكا از زمینه گسترده‌ای برخوردار است. شمار
شاغلان در كارگاه‌‌های صنعتی و كارخانه‌ها افزون بر 8 میلیون نفر است.
خودروسازی
یكی
از مهمترین بخش‌‌های تولید صنعتی در آلمان خودروسازی است. از هر 7 نفر
كارآفرین، یكی در این بخش كار می‌‌كند، 17 درصد از صادرات آلمان به صنایع
خودروسازی تعلق دارد. آلمان با 6 تولیدكننده عمده، فولكس واگن (VW)،
آئودی (Audi)، ب‌ام‌و (BMW)، دایملر (Daimler)، پورشه (Porsche)، و اوپل
(Opel)، در كنار ژاپن و ایالات متحده آمریكا بزرگترین تولیدكننده خودرو
در جهان است. هر سال حدود 6 میلیون خودروی جدید از خطوط تولید آلمان روانه
بازار می‌‌شوند. خودروسازان آلمانی در خارج از مرزهای این كشور نیز سالانه
5/5 میلیون اتومبیل تولید می‌‌كنند. نوآوری‌های فنی خودروهای ساخت آلمان
بطور ویژه مورد توجه مشتریان قرار دارد. همه خودروسازان آلمانی در این بین
توجه خود را به ساخت موتورهای همساز با محیط‌زیست، مانند نسل جدیدی از
موتورهای دیزلی، موتورهای تركیبی و توسعه استفاده از نیروی برق در موتورهای
محركه معطوف كرده‌اند.
فولاد
آلمان
بزرگترین تولیدكننده فولاد خام در اتحادیه اروپا است. همچنین این كشور بعد
از كشورهای چین، ژاپن، هند، روسیه، ایالات متحده و كره‌جنوبی بعنوان
هفتمین كشور بزرگ تولیدكننده فولاد در جهان مطرح است. آلمان بعد از
كره‌جنوبی هفدهمین تولیدكننده محصولات نورد گرم در جهان است. همانند دیگر
كشورهای صنعتی محصولات نورد گرم آلمان شامل 60 درصد محصولات تخت و 40 درصد
محصولات طویل می‌شود.
در حالی‌كه در سال 1970 مقدار قابل توجهی از
فولاد تولیدی توسط فرآیند زیمنس مارتین (SM) تولید می‌شد، این فرآیند
پرهزینه و غیراستاندارد از نظر زیست‌محیطی نتوانست مدت زیادی دوام بیاورد.
در همان زمان، میزان استفاده از فولادهای الكتریكی با رشد قابل‌توجهی همراه
شد. همچنین میزان مصرف فولادهای خاص در این دوره زمانی دو برابر شد.
بعد از اتحاد دو آلمان میزان تولید فولاد در دولت
فدرال جدید در ابتدا با افت همراه شد. كارخانه‌های تولیدی قدیمی بتدریج
تعطیل شدند، زیرا تحت شرایط بازار آزاد هیچ‌گونه رقابتی بین تولیدكنندگان
محصولات فولادی وجود نداشت و در برخی موارد تولید آنها از لحاظ زیست‌محیطی
غیرموجه بود. آخرین كوره زیمنس مارتین در سال 1994 به فعالیت خود خاتمه
داد. بعد از آن تولید تا سال‌های اخیر همواره رو به‌رشد بوده و به بیش از
دو برابر افزایش یافته است. از سال 1994 فرآیند تولید فولاد الكتریكی
بتدریج رو به كاهش گذاشت. در سال‌های اخیر جهانی‌سازی تنها موجب تغییر چهره
صنعت فولاد در جهان نشد، بلكه ادغام شركت‌های داخلی و خارجی در كشور آلمان
نیز ابعاد همكاری‌های تازه‌ای را پدید آورد. از این رو بعد از ادغام
شركت‌های Thysen و Krupp شركت جدیدی تاسیس شد كه بعنوان بزرگترین شركت
آلمانی مطرح شد. به‌طور كلی ظهور گروه‌های فعالی از قبیل آرسلورمیتال، ریوا
و فرالپی در بازار فولاد آلمان در نتیجه اتحاد شركت‌های كوچك است.
تولید، بهره‌وری و اشتغال
صنعت
فولاد آلمان طی 40 سال گذشته دستاوردهای بزرگی را بدست آورده كه این امر
موجب پیشرفت‌های مداوم این صنعت در رقابت بین‌المللی شده است. بهره‌وری به
معنی میزان تولید ویژه فولاد خام برحسب تن به ازای هر نفر شاغل است كه در
این دوره دارای رشد بسیار سریعی داشته است. اخیرا این میزان به 355 تن به
ازای هر شاغل رسیده است. این مقدار در بین تمام كشورهای دنیا بالاترین
میزان است.
فولاد خام برحسب فرآیند
در
حال حاضر، فولاد خام در آلمان به وسیله چدن خام در فرآیند تولید فولاد در
كوره اكسیژنی (كنورتوهای LD) و یا از طریق قراضه آهنی بعنوان یك ماده اولیه
در فرآیند تولید فولاد الكتریكی (بوسیله كوره قوس الكتریكی) تولید می‌شود.
فرآیندهای توماس و زیمنس مارتین (SM) برای تولید فولاد از نظر كارایی و
خواص فولاد مورد نظر با این روش‌ها قابل مقایسه نیست و از لحاظ شرایط
زیست‌محیطی نیز مشكلاتی را به همراه دارند. روش تولید فولاد با استفاده از
كوره اكسیژنی نیز مدت‌ها پیش یعنی دهه 60 میلادی ابداع شد. استفاده از
فرآیند تولید فولاد به روش الكتریكی نیز از اواسط دهه 80 میلادی بتدریج
افزایش یافته است.
مبادلات تجاری در صنعت فولاد آلمان
در
حال حاضر، حدود 75 درصد از مبادلات تجاری خارجی محصولات فولادی در آلمان
در محدوده اتحادیه اروپا صورت می‌پذیرد. در سال 2009 میزان واردات محصولات
فولادی یك افت 40 درصدی را تجربه كرد و میزان صادرات نیز در این سال حدود
30 درصد كمتر از میزان صادرات محصولات فولادی در سال 2008 بود. مازاد
صادرات برای محصولات فولادی نورد شده در سال 2009 بالغ بر 7/1 میلیون تن
شد. مازاد مبادلات تجاری با كشورهای غیر از اتحادیه اروپا نیز از 3/3
میلیون تن در سال 2005 به 4/2 میلیون تن در سال 2009 كاهش یافته است.
واردات
در
زمان رونق اقتصادی سال 2007، بازار جذاب آلمان نیز با رشد مناسبی همراه
شد. پس از آن در نتیجه بحران اقتصادی جهانی بازار فولاد آلمان با افت
چشمگیری مواجه شد. این بحران روی واردات از كشورهای عضو اتحادیه اروپا و
دیگر كشورهای دنیا تاثیر گذاشت. حدود 56 درصد نیازهای بازار فولاد آلمان در
سال 2009 از فولادسازان داخلی تامین شد. بیشترین حجم واردات از كشورهای
عضو اتحادیه اروپا و 11 درصد از دیگر كشورها بوده و كشورهایی كه بیشترین
صادرات فولاد به آلمان را دارند از مناطق اتحادیه اروپا، NAFTA، آسیا، CIS و
دیگر كشورهای اروپایی هستند. میزان واردات محصولات فولادی آلمان از ژانویه
تا آوریل سال 2010 بالغ بر 52/6 میلیون تن بوده كه نسبت به مدت زمان مشابه
سال 2009 حدود 4/16 درصد افزایش را نشان می‌دهد. این در حالی است كه میزان
واردات محصولات فولادی این كشور در ژانویه تا آوریل سال 2008 به 48/9
میلیون تن رسیده است كه 5/40 درصد بالاتر از مدت زمان مشابه سال 2009 است.
صادرات
روند
افزایش صادرات محصولات فولادی آلمان گواه عملكرد بین‌المللی مناسب صنعت
فولاد آلمان است. بیشترین حجم صادرات محصولات فولادی آلمان (بالغ بر 75
درصد) به كشورهای دیگر عضو اتحادیه اروپا است. طی سال 2009، میزان صادرات
به كشورهای اتحادیه اروپا با افت مواجه شده است. صادرات فولاد به دیگر
كشورها از سال 2003 تا 2008 ثابت بوده و در هر سال نزدیك به 5 میلیون تن
بالغ شده، اما در سال 2009 میزان صادرات به 1/4 میلیون تن رسیده است. از
مهمترین كشورهای مقصد محصولات فولادی آلمان می‌توان به دیگر كشورهای
اروپایی، كشورهای آسیایی، آفریقایی و منطقه NAFTA اشاره كرد.
اما
میزان صادرات محصولات فولادی آلمان از ماه ژانویه تا آوریل سال 2010 بالغ
بر 12/8 میلیون تن بوده كه 1/38 درصد بالاتر از میزان صادرات در مدت زمان
مشابه سال 2009 است. میزان صادرات محصولات فولادی آلمان در چهار ماه اول
سال 2008 حدود 9/9 میلیون تن بوده كه 6/40 درصد بیشتر از صادرات مدت زمان
مشابه در سال 2009 است. در نتیجه بحران اقتصادی جهانی یك كاهش شدید در حجم
مبادلات تجاری آلمان پدید آمد، اما با آغاز سال 2010 امیدواری‌ها به بازار
فولاد آلمان بازگشته است.
